Samoa i pulega faakolone 1900-1961
1900
Amata pulega a Siamani. Solofa (Solf) o le kovana. Mata'afa Alii Sili. Leota Su'atele Filipo Faamasino Samoa
German rule begins. Dr Solf as governor
1903
Tofia se Komisi o Fanua ma Suafa e Solofa. Taunuu ulua'i vasega o alii Saina. Faavae le Taimua ma Faipule. Sisi le fu'a a Meleke i Pago Pago.
Dr Solf appoints a Land & Titles Commission. First group of Chinese indetured labourers arrived. Taimua and Faipule founded.
​
1904
Alia'e le Mau o Oloa.
Mau o Oloa Movement emerges.
​
1905
Pa le maugamu o Matavanu, lepetia Lealatele ma nuu tua'oi. Lomia le Savali. Sui le Taimua ma Faipule i le Fono a Faipule.
Matavanu Volcano erupts, destroys Lealatele village. Savali Gazette printed
​
1906
Fai faato'aga o le pulu Meleisia
Extensive planting of the Malaysian rubber
​
1907
Pepesi le faama'i o le tale vivini, aafia motu uma
Whooping cough affects all of the islands
​
1908
Alia'e le Mau a Pule i le ta'ita'iga a Lauaki Namulauulu
Mau a Pule emerges, led by Lauaki
Namualuulu Mamoe
​
1909
Faatafea Lauaki, lona toalua ma ni isi e 71 i Saipan, Atu Maresala
Lauaki Namulauulu, his wife and 71 others taken by the SMS Jaquar for exile in Saipan
​
1910
Maua le manu'ainiu i Apia. Tuua Samoa e Solofa, sui e Sulusi
The rhinoceros beetle found in Apia
1912
Tuumalo Mataafa Iosefo. Soloia le tofi o le Alii Sili
Mataafa Iosefo dies. Post of Alii Sili abolished replaced by Fautua i le Kaisalika
​
1913
Tofia Tupua Tamasese ma Malietoa Tanumafili o ni fautua. Faamamalu tofi o le Pulenuu
Tupua Tamasese & Malietoa Tanumafili sworn in as Advisors. Pulenuu (Village Official) established
​
1914
Amata le Taua I. Taunuu le vaegaau a Niu Sila, faatu le pule fou, ta'ita'i Lokeni
Outbreak of WWI. An expeditionary force led by Robert Logan arrive and assume political control
​
1915
Tuumalo Tupua Tamasese Lealofi & Lealofi le II. Maliu Lauaki Namulauulu
i Tarawa i Kilipati
Tupua Tamasese Lealofi dies, Lealofi II succeeds then dies same year. Lealofi (uncle) succeeds. Lauaki Namulauulu dies at Tarawa Kiribati
​
1917
Osofa'ia atu Samoa e se mafui'e ma se galulolo
Powerful earthquake rattles western Samoa followed by a tsunami
​
1918
Taunuu le SS Talune ma le faama'i o le fulu Sepania, feoti ai le toe o le kuata o le faitau aofa'i o Samoa
The SS Talune arrives with the Spanish flu from New Zealand killing almost a quarter of Samoa's population
​
1919
Fo'i Lokeni i Niu Sila. Amata pulega a Tate. Faafo'i se vaega o tagata Siamani i lo latou atunuu.
Logan returns to New Zealand. Tate begin administration
​
1920
Pasia se poloaiga e le palemene a Niu Sila faatu ai se malo ma se fono faitulafono
Samoa Constitution Order passed by the NZ government setting up a new legislative assembly & civil government
​
1921
Pasia le Tulafono o Samoa 1921 avea ai Niu Sila ma se tausia Samoa. I lena tulafono e faasa ai le nonofo o alii Saina ma fafine Samoa
Samoa Act 1921 passed result of League of Nations delegating responsibility
​
1923
Amata pulega a Risatisone. Pu'e le ata Moana (olaga faa-Samoa) i Safune
Major General Richardson begins administration. Documentary Moana at Safune
​
1924
Pasia sui e to'atolu Papalagi mo le Fono. Ulua'i taaloga lakapi
faavaomalo a Samoa, ta'a'alo ma Fiti, malo Fiti 6-0
Three European members elected to Legislative Assembly. Samoa lost to Fiji 1st test, won 2nd test
​
1926
Alia'e le mau e faitioina pulega a Niu Sila, faaigoa o le Mau
Political movement Mau emerges calling for greater democracy
​
1927
Faatafea Taisi Nelesoni ma Smyth; Lomia le Samoa Guardian a le Mau
OF Nelson & Smyth banished from Samoa
1928
Amata pulega a Aleni. Faasalalau le tusi Coming of Age in Samoa. Ave le ulua'i uta pusa fa'i a Samoa i Niu Sila (Maui Pomare)
Colonel Stephen Allen begins administration. First banana exports to New Zealand, 782 cases
​
1929
Maliliu Tupua Tamasese Lealofi le III ma isi sui o le Mau i pulufana o se fana taavili a leoleo malo Niu Sila
Tupua Tamasese Lealofi III & other members of the Mau shot down by government police
​
1930
Folafola le Mau o se faalapotopotoga solitulafono
Administration outlaws the Mau.
Chief Judge John Luxford announces verdict on Black Saturday in favour of administration
​
1931
Suia Aleni e Ata (Herbert Ernest Hart)
Hart replaces Stephen Allen
​
1934
Faasala Taisi Nelesoni 10 tausaga faaaunuu i Niu Sila
OF Nelson sentenced 10 year exile in New Zealand
​
1935
Avea Tanapulu (Turnbull ) ma sui
ta'ita'i o le malo. Tu malo le Leipa a Niu Sila soloia uma tulafono faasaga i le Mau.
A.C. Turnbull as Acting Administrator. NZ Labour government repeals all anti- Mau legislation
​
1936
Filifiliga sui 39 fono faitulafono. Tofia sui Samoa i le pulega faatonu. Amata tautua a le MV Matua
Election Legislative Assembly; 33 of 39 are Mau members. MV Matua commences island service
​
1937
Tuumalo Tuimalealiifano Siuaana.
Tuimalealiifano Siuaana dies
​
1938
Faavae le A'oga Faafaia'oga. Tofia Tupua Tamasese Meaole o se Fautua
Post Primary School & teachers Training College established. Tupua Tamasese Meaole appointed Fautua
​
​
​
1939
Amata le Taua Lona II. Tuumalo Tanumafili I sui e Tanumafili II.
WWII begins. Tanumafili I dies succeeded by Tanumafili II
​
1940
Tofia Tanumafili le II ma Fautua
Tofia Malietoa Tanumafili II ma se Fautua
​
1942
Nofoia Samoa e se 5,074 malini Meleke
A total of 5074 US marines stationed in Western Samoa
​
1943
Aloaia tofiga ta'ita'i Tanapulu. Ave le popo a Samoa i Peretania
AC Turnbull commences full administration. Samoa sends copra to the UK markets
​
1944
Tuumalo Taisi Nelesoni
OF Nelson dies
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
1945
Talosaga Samoa mo le pule tumaoti.
1946
Tuu Samoa i lalo o le vaaiga a le Malo Aufaatasi. Amata pulega a FW Voelcker. Talosaga Samoa mo le tutoatasi.
1947
Amata tautua a le 1AP mai Maluafou. Malo aulakapi a Samoa i le taaloga muamua ma Toga
1948
Sisi le fu'a a Samoa faatasi ma le fu'a a Niu Sila. Amata tautua a le 2AP. Amata fa'aaoga e a'oga Samoa polokalame o a'oga a Niu Sila. Usuia fono Paea'iga muamua
1950
Uluai fono a malo Pasefika i Fiti
1951
Aloa'ia le fa'aaogaga o le tagavai i pepa a le malo. Fono Paeaiga lona 2. Toe pagota faasala i le oti. Faavae pati temokalasi. Amata tautua MV Tofua
1952
Faavae se Fono Pulega Faatonu
1953
Tatala ala laupapa i Apia. Tatala le Kolisi o Samoa
1954
Feiloa'i sui o le Fono Faavae
1955
Ulua'i malaga aulakapi a Samoa; 3 faia'ina ia Fiti. Te'ena e Niu Sila le talosaga mo le tuto'atasi
1957
Faavae le Esetete Tausi. Tofia se malo faata'ita'i
1958
Feiloa'i sui o le fono faitulafono. Faailoa le uluai Fuafuaga Atina'e o le Tamaoaiga
1959
Faavae le komiti e tusia le ata faata'ita'i o le Faavae. Pasia e Niu Sila le Tulafono e aloa'ia ai se faigamalo faakapeneta
1960
Tauaofiaga lona lua Fono Faavae, talia le Faavae. Amata tautua a le
Polenisia. Amata tautua Faletusi Nelson Memorial.
1961
Faia le pelepesite mo le tuto'atasi, lagolagoina le tuto'atasi e Samoa
Molimau e lagolago ai:
Henry, F., 1980. Talafaasolopito o Samoa. Apia.
Kramer, A., 1903. Samoa Inselm. English translation (Verhaaren)
Meleisea, M., 1987. Lagaga A short history of Western Samoa. USP
Petaia, Te'o Tuvale. An Account of Samoan history up to 1918. NZETC Electronic text
Turner, G., 1884. Samoa a hundred years ago and long before. London
Williams, J., 1837. A narrative of missionary enterprises in the South Seas. London
Savali Gazette
National and international news providers
Internet online
Faavae mai le tusi, Samoa Entry. A Concise Account of Samoa History. 2006